Parametry fizykochemiczne, jakim powinna odpowiadać woda spożywcza.
rodzaj zanieczyszczenia |
dopuszczalne stężenie [mg/l] |
Amoniak |
0,5 |
Azotany (NO3) |
50 |
Azotyny (NO2) |
0,1 |
Chlor wolny |
0,3 |
Chlorki |
250 |
Mangan |
0,05 |
Odczyn (pH) |
6,5- 9,5 |
Siarczany |
250 |
Twardość jako CaCO3 |
60- 500 |
Żelazo |
0,2 |
Mętność
wskaźnik jakości wody określany w mętnościomierzu Baylisa przez porównanie badanej wody z odpowiednio przygotowanymi wzorcami; za jednostkę mętności przyjęto taką mętność, jaka powstaje, jeżeli do 1 dm³ wody destylowanej doda się 1 mg zawiesiny ziemi okrzemkowej lub kaolinu.
Norma 1 NTU
Barwa
wskaźnik jakości wody wyrażony w jednostkach barwy, tj. stopniach skali platynowo-kobaltowej (1° odpowiada barwie, jaką nadaje 1 mg Pt w postaci soli rozpuszczonej w 1 dm³ wody). Barwa wody jest wywołana obecnością substancji barwnych dostających się do wody wraz ze ściekami, substancjami organicznymi pochodzącymi z gleby, związkami żelaza, koloidami albo zakwitami.
Norma do 15 mg Pt/dm3
Zapach
wskaźnik jakości wody określany organoleptycznie za pomocą powonienia na podstawie skali natężenia zapachu, oznacza się na zimno (z) lub na gorąco (g), podając natężenie zapachu wg 5-stopniowej skali:
0 - brak zapachu
1 - zapach bardzo słaby
2 - zapach słaby
3 - zapach wyraźny
4 - zapach silny
5 - zapach bardzo silny
Należy również wskazać grupę zapachu wg następującej klasyfikacji:
R - zapachy roślinne pochodzenia naturalnego, wywołane związkami organicznymi, które nie znajdują się w stanie rozkładu gnilnego (np. zapach ziemi, mchu, siana, torfu, kory drzewnej, zapach kwiatów itp.)
G - zapachy gnilne pochodzenia naturalnego, spowodowane obecnością w wodzie substancji organicznych znajdujących się w stanie rozkładu gnilnego (np. zapach stęchły, zbutwiały, zapach pleśni, zgniłych jaj, fekalny, itp.)
S - zapachy pochodzenia nienaturalnego, specyficzne, wywołane obecnością związków nie spotykanych w wodzie, jak fenol, nafta, chlor itp.
Odczyn
wyraża stopień kwasowości lub zasadowości wody i jest określany ilościowo stężeniem jonów wodorowych: pH = - lg [H+]
Oznaczenie pH wykonuje się kolorymetrycznie lub elektrometrycznie. Wody o niskim odczynie pH odznaczają się korozyjnością, natomiast wody o wysokim odczynie pH wykazują skłonność do pienienia się.
Norma od 6 do 9 pH
Twardość ogólna (całkowita)
właściwość wywołana obecnością substancji rozpuszczonych w wodzie, głównie soli wapnia i magnezu (również innych kationów, które występują jednak w dużo mniejszych ilościach, takich jak jony żelaza, glinu, manganu oraz metali ciężkich). Twardość wody określa się zawartością rozpuszczonych w niej soli wapnia i magnezu, wyrażonych w mval/dm³ (1 mg Ca²+/dm³ odpowiada 0,05 mval/dm³, a 1 mg Mg²+/dm³ - 0,082 mval / dm³).
Twardość ogólną klasyfikuje się wg kationów (twardość wapniowa i twardość magnezowa) lub wg anionów (twardość węglanowa i twardość niewęglanowa). Twardość ogólna jest sumą twardości węglanowej i niewęglanowej lub sumą twardości wapniowej i magnezowej.
Maksymalne dopuszczalne stężenie 500 mg CaCO3/dm3
Twardość węglanowa (przemijająca)
jest spowodowana obecnością rozpuszczonych w wodzie wodorowęglanów, węglanów i wodorotlenków wapnia i magnezu. Podczas podgrzewania wodorowęglany wapnia i magnezu wytrącają się częściowo z roztworu w wyniku odwracalnych reakcji rozkładu i hydrolizy. W wyniku tych reakcji twardość ulega obniżeniu.
Twardość niewęglanowa (stała)
jest spowodowana obecnością rozpuszczonych w wodzie chlorków, siarczanów i krzemianów wapnia i magnezu (nie rozkładają się i nie wytrącają z roztworu podczas podgrzewania wody).
Zasadowość (alkaliczność)
wskaźnik określający zawartość wodorotlenków, wodorowęglanów i węglanów metali alkalicznych (Na, K) i metali ziem alkalicznych (Ca, Mg). Zasadowość wody wyraża się w mval / dm³ i oznacza miareczkując 100 cm³ wody 0,1-normalnym kwasem solnym lub siarkowym wobec fenoloftaleiny (zasadowość p) a następnie wobec oranżu metylowego (zasadowość m). Zasadowość p (zmiana barwy przy pH = 8,2) uwzględnia wszystkie alkalicznie reagujące składniki wody, które dysocjują z wydzielaniem jonów OH-, zasadowość m zaś (zmiana barwy przy pH = 4,3) obejmuje takie występujące w wodzie związki, które reagują z kwasem solnym aż do uzyskania punktu zobojętnienia wobec oranżu metylowego.
Żelazo, mangan
w wodach naturalnych występują przeważnie w postaci węglowodorów, siarczanów, chlorków, związków humusowych i niekiedy fosforanów. Obecność jonów żelaza i manganu jest bardzo szkodliwa dla wielu procesów technologicznych, szczególnie w przemyśle papierniczym, włókienniczym i produkcji błon fotograficznych. Ponadto zawartość żelaza i manganu w wodzie może powodować rozwój bakterii żelazistych i manganowych, których kolonie mogą być przyczyną zarastania przewodów wodociągowych.
Maksymalne dopuszczalne stężenie Fe 0,20 mg/dm3
Maksymalne dopuszczalne stężenie Mn 0,05 mg/dm3
Chlorki
zawartość chlorków w wodzie może być wywołana wymywaniem pokładów chlorków bądź też mogą się w niej pojawić wskutek obecności ścieków. Najczęściej chlorki w wodach powierzchniowych występują jako NaCl, CaCl2 i MgCl2, przy czym zawsze w postaci związków rozpuszczonych.
Maksymalne dopuszczalne stężenie 250 mg/dm3
Związki azotu (amoniak, azotyny, azotany)
powstają głównie z substancji białkowych, które dostają się do wody z doprowadzanymi ściekami. Amoniak występujący w wodzie może być pochodzenia organicznego lub nieorganicznego. Jeżeli jest on pochodzenia organicznego, obserwuje się podwyższoną ultenialność. Azotyny powstają głównie na skutek utleniania amoniaku w wodzie, mogą również przedostawać się do niej wraz z wodą deszczową na skutek redukcji azotanów zawartych w glebie. Azotany stanowią produkt biochemicznego utleniania amoniaku i azotynów bądź też mogą być wyługowane z gleby.
Maksymalne dopuszczlane stężenie azotanów 50 mg/dm3
Maksymalne dopuszczalne stężenie amoniaku 0,5 mg/dm3
Maksymalne dopuszczalne stężenie azotyn 0,5 mg/dm3
Siarkowodór
nadaje wodzie nieprzyjemny zapach, powoduje rozwój bakterii siarkowych oraz wywołuje korozję. Siarkowodór występujący zazwyczaj w wodach podziemnych, może być pochodzenia mineralnego, organicznego lub biologicznego, przy czym przybiera postać rozpuszczonego gazu lub siarczków. Postać występowania siarkowodoru w wodzie zależy od pH:
- przy pH < 5 ma postać H2S
- przy pH > 7 występuje jako jon HS-
- przy pH = 5-7 może występować jako H2S lub HS-
Siarczany
obok chlorków najbardziej rozpowszechnione zanieczyszczenia w wodzie. Dostają się one do niej wskutek wymywania skał osadowych, wyługowania gleby oraz niekiedy na skutek utleniania siarczków i siarki stanowiących produkty rozkładu białka pochodzącego ze ścieków. Znaczna zawartość siarczanów w wodzie może powodować choroby przewodu pokarmowego, a ponadto woda taka może być przyczyną korozji betonu i konstrukcji żelbetowych.
Norma do 250 mg/dm3
Dwutlenek węgla
zależnie od odczynu wody może występować w następujących postaciach:
- przy pH < 4,0 - głównie jako CO2 gazowy
- przy pH = 8,4 - głównie w postaci jonu wodorowęglanowego HCO3-
- przy pH > 10,5 - głównie jako jon węglanowy CO3²-
Dwutlenek węgla agresywny
część wolnego dwutlenku węgla, która jest niezbędna do zabezpieczenia rozpuszczonych w wodzie wodorowęglanów przed rozkładem. Jest bardzo aktywny i powoduje korozję metali. Ponadto powoduje on rozpuszczanie węglanu wapnia CaCO3 w zaprawach lub betonie i dlatego powinien być usunięty z wody przeznaczonej do celów budowlanych. Przy ocenie agresywności wody, obok stężenia agresywnego dwutlenku węgla, należy uwzględniać również zawartość soli w wodzie. Woda o takiej samej zawartości agresywnego CO2 jest tym agresywniejsza, im większa jest w niej zawartość soli.
Utlenialność
umowny wskaźnik jakości wody, określający zawartość w wodzie substancji utleniających się nadmanganianem potasu KMnO4 i wyrażony w mg O2/dm³ badanej wody lub w mg zużytego KMnO4 na dm³ (1 mg KMnO4 odpowiada 0,25 mg O2).
Norma do 5 mg O2/dm3
Sucha pozostałość
pozostałość po odparowaniu wody, wysuszona w temperaturze 105 °C i przeliczona na 1 dm³ wody. Składają się na nią wszystkie substancje stałe, rozpuszczone i zawieszone w wodzie.
Pozostałość po prażeniu
pozostałość po prażeniu suchej pozostałości w temperaturze 550 °C (wypalane zostają wszystkie substancje organiczne). Strata po prażeniu umowny wskaźnik zawartości związków organicznych w wodzie.
Przewodność elektryczna
jest wywołana obecnością jonów powstałych w wyniku dysocjacji rozpuszczonych soli oraz amoniaku i dwutlenku węgla; jednostką przewodności jest S/cm (μS/cm). Przewodność elektryczną należy podawać dla temperatury 20 °C. Może być podstawą oceny umownego stężenia NaCl wg zależności: 1 μS / cm = 0,55 mg NaCl / dm³
do 2500 µS/cm w 20°C
Warunki bakteriologiczne, jakim powinna odpowiadać woda spożywcza.
typ bakterii |
Najwyższa dopuszczalna ilość bakterii
Liczba bakterii Objętość próbki [ml] |
Escherichia coli lub bakterie grupy coli typ kałowy (termotolerancyjne) |
0 |
100 |
Bakterie grupy coli
|
0 |
100 |
Enterokoki
(paciorkowce kałowe)
|
0 |
100 |
Clostridia redukujące siarczyny
(Clostridium perfringens)
|
0 |
100 |
Ogólna liczba bakterii w 37 oC |
20 |
1 |
Ogólna liczba bakterii w 22 oC |
100 |
1 |